Covid: Dört kentten yoÄŸun bakım uzmanları ‘Hasta sayısı azalıyor ama rehavete kapılmayalım’ diyor

‘Oh be’.Kocaeli’ndeki Darıca Farabi EÄŸitim ve AraÅŸtırma Hastanesi’nde görevli yoÄŸun bakım doktoru Deniz Heppekcan, geçtiÄŸimiz günlerde Twitter hesabından, çalıştığı yoÄŸun bakım ünitesindeki boÅŸ yatakları gösteren bir fotoÄŸraf paylaÅŸtı ve altına da bu notu düştü.Paylaşımın altına birçok saÄŸlık çalışanı da benzer yorumlar yazdı.SaÄŸlıkçılar, kendi hastanelerindeki yoÄŸun bakım servislerinde de Covid-19 tedavisi gören hastaların yoÄŸunluÄŸunun azaldığını belirtti ve biraz nefes almaya baÅŸladıkları yorumunu yaptı. SaÄŸlık Bakanlığı’nın son verileri de Türkiye çapında yoÄŸun bakım ünitelerindeki doluluk oranlarının düştüğünü gösteriyor. Bakanlığın açıkladığı son haftalık verilere göre ülke çapındaki yetiÅŸkin yoÄŸun bakım servislerindeki doluluk oranı, yüzde 59’a gerilemiÅŸ durumda. Vaka sayıları ise yeni kısıtlamaların öncesindeki döneme göre büyük oranda azalmış ancak son günlerde 7000’ler seviyesine yükselmiÅŸ bulunuyor. BBC Türkçe, Türkiye’nin farklı kentlerinden yoÄŸun bakım uzmanlarına, çalıştıkları hastane ve yaÅŸadıkları kentlerdeki yoÄŸun bakım oranlarına yönelik izlenimleri ile doluluktaki düşüşün nedenleri ve bundan sonra ne yapılması gerektiÄŸine dair ilgili görüşlerini sordu. Uzman isimler bir yandan yoÄŸun bakımlarda önemli bir düşüş yaÅŸandığını teyit ederken diÄŸer yandansa sayılardaki düşüş ve aşı nedeniyle rehavete kapılmanın süreci yeniden tersine çevirebileceÄŸi uyarısını yapıyor.Uzmanlara göre Covid’e karşı mücadele son hızıyla sürüyor. ‘Bir parça iyileÅŸmede geçmiÅŸi unutuyoruz; sömestr tatili nedeniyle endiÅŸeliyim’ ‘Alınan tedbirlerle birlikte gerçekten de ciddi bir azalma gerçekleÅŸti. CerrahpaÅŸa’da, ameliyathane de yoÄŸun bakıma çevrildiÄŸi için geniÅŸletilmiÅŸ bir yoÄŸun bakım kapasitesine sahip hale gelmiÅŸtik. Åžimdi bu geniÅŸlettiÄŸimiz bütün alanları kapattık. Sadece kendi yoÄŸun bakımımızda kaldık. Åžu anda mevcut yoÄŸun bakımdaki doluluk oranımız yüzde 50 ile 60 arasında diyebilirim. ‘Ä°stanbul ve Türkiye’deki bütün hastanelerde de benzer bir durum var. Pandeminin ikinci atağının yükseldiÄŸi, iki ay önceki dönemde hiçbir hastanede yer bulunamazken, yoÄŸun bakımları tamamen dolu iken bugün ondan sıyrılmış durumdayız. Bu düşüşün tamamen kısıtlamalara baÄŸlı olduÄŸunu düşünüyorum.’YoÄŸun bakımlarda doluluk azaldı, çok iyi oldu’ diye bir yanılgı bizi maalesef tekrar eski hallere getirebilir. Aşılamanın olması bizi rehavete götürmemeli. Ä°kincisi sayıların azalması da rehavete götürmemeli. Maske kullanımı ve hijyen kurallarına uyulmasına devam etmeliyiz. Kısıtlamalar bence devam etmeli çünkü maalesef kısıtlamalar serbest bırakılınca hiç kimse kendini otokontrol ÅŸeklinde kısıtlamayacaktır. ‘EndiÅŸelerimden biri, Åžubat ayının ikinci yarısı, Mart başında yeni bir atak olabileceÄŸi yönünde. Kış tatili alanlarındaki rahatlık, bir araya gelme, sosyal mesafenin ortadan kalkması söz konusu. Bu kiÅŸiler, sömestr tatili bittiÄŸinde ÅŸehirlerine geri döndükleri zaman bu enfeksiyonu yayabilecekler gibi görünüyor. Onun dışında mutant gen ortaya çıktı ve mutasyona uÄŸramış virüs ülkemize de girdi. Ä°ÅŸ yine kontrolden çıkarsa aynı tip sıkıntılara yol açılacaktır gibi görünüyor. ‘Bizim bence halk olarak en büyük hatalarımızdan biri, bir parça iyileÅŸmede hemen geçmiÅŸi unutuyor olmamız. Bu konuda daha dirençli, daha duyarlı olmamız lazım. Tedbirleri elden bırakmaya çok eÄŸilimliyiz. Bu olmamalı. Maske kullanımı ve diÄŸer önlemler kesinlikle devam etmeli’Prof. Dr. Oktay Demirkıran (Ä°stanbul Ãœniversitesi – CerrahpaÅŸa, CerrahpaÅŸa Tıp Fakültesi, YoÄŸun Bakım Bilim Dalı) ‘Vaka sayısı artarsa bu, yoÄŸun bakıma da yansıyabilir”Bizim ünitemizde hasta sayısı inanılmaz ölçüde azaldı. Ankara ile ilgili duyumlarımız da aynı ÅŸekilde. Benim yoÄŸun bakım servisimde Covid’e ayırdığımız yatak sayılarını ciddi anlamda düşürdük. Yatak sayılarını düşürmüş olmamıza raÄŸmen PerÅŸembe günü mevcut Covid için ayrılan yatakların yüzde 50’si boÅŸtu Cuma ise yüzde 70’i boÅŸtu.’Bunun temel olarak üç nedeni olduÄŸunu düşünüyorum. Kısıtlamaların tabii ki etkisi olmuÅŸtur. Ama bunun dışındaki faktörlerden bir tanesi, SaÄŸlık Bakanlığı’nın yapmış olduÄŸu politika deÄŸiÅŸikliÄŸi. Rakamlar daha reel olarak açıklanmaya baÅŸladıktan sonra insanlar ‘Evet bu galiba önemli’ demeye baÅŸladı. Ä°kinci faktör ise bence, hastalığı tatmayan yer kalmaması. Herkes sağında solunda birilerinin hasta olduÄŸunu hatta hayatını kaybettiÄŸini yaÅŸadı. Bunlar da halkın tedbirlere saha sıkı uymasına neden oldu.’Ama bu vaka sayılarındaki azalmayı dikkatli deÄŸerlendirmek gerekiyor. Hatırlarsanız Nisan ayındaki vaka sayıları en fazla beÅŸ binler civarındaydı. Biz sonra 35 binli vakaları gördük ve bu vaka sayısı altı binlere düşünce rahatlamaya baÅŸladık. Vaka sayısı rölatif olarak bir iki ay önceye göre azaldı ama Nisan ayındaki, salgının ilk pikine göre hala çok daha fazla vakamız mevcut ve bu iÅŸi halledebilmiÅŸ deÄŸiliz. Salgın tüm hızıyla devam ediyor. ‘YoÄŸun bakımlar ilk defa ‘Oh, rahatladık’ dedi. Ama bir ÅŸeyi dikkatli deÄŸerlendirmek lazım. Biliyorsunuz vaka sayıları 5.800’lere kadar düştü ve sonra yeniden yavaÅŸ yavaÅŸ yükselme gösteriyor. Vaka sayısı arttığı zaman bunun yoÄŸun bakımlara yansıması hemen olmaz. Ä°lk önce vaka sayısı artar, sonra hastaneye, ya da polikliniÄŸe baÅŸvuran hasta sayısında tedricen bir artış olur. Bu artış içerisinde hastaneye yatırılan hasta sayısında artış olur ve ondan sonra yoÄŸun bakımlara talep artış olur. Sayılar artsa bile bunun yoÄŸun bakıma yansıması yaklaşık üç haftalık, bir aylık bir gecikmeyle oluyor. Dolayısıyla vaka sayısını kontrol etmek öncelikli yaklaşım olmak zorunda yoksa daha önceden yaÅŸadıklarımızın aynısını yine yaÅŸarız.’Dönüyoruz, dolaşıyoruz aynı yere geliyoruz; maske, mesafe, temizlik. Vaka sayıları kontrol edilmezse ve özellikle önlemler gevÅŸetilirse yoÄŸun bakımlara ihtiyacın da artması bir potansiyel olarak olarak karşımızda duruyor.’ Prof. Dr. Necmettin Ãœnal (Ankara Ãœniversitesi Tıp Fakültesi, YoÄŸun Bakım Uzmanı) ‘YoÄŸun bakımda azalma oldu ama daha da azalmıyor, artık sabit bir seyir izliyor’ ‘Bundan bir ay önce biz yüzde yüz, tamamen doluyduk. Åžimdi yüzde 65-75’lere düştü. Ben bunun nedeninin kısıtlamalar olduÄŸunu düşünüyorum. Bence en büyük faktör, insanların maskelerini çıkararak bir arada bulundukları kısıtlanması. Yani temel olarak restoran, kafe gibi maskesiz ve toplu olarak oturdukları ortamlardaki kısıtlamaların etkili olduÄŸunu düşünüyorum. ‘Gerek benim hastanemde gerekse Ä°zmir’deki diÄŸer hastanelerde kısıtlamalardan sonra yoÄŸun bakıma baÅŸvuran hasta sayısı epey azalmıştı. Fakat ÅŸimdi o azalma durdu. Daha sabit bir seyir izliyor, daha da azalmıyor. ‘Burada sanıyorum kısıtlamaların getirdiÄŸi iyilik hali, vaka sayılarındaki düşüş biraz bir rehavet oluÅŸturdu. Bir de aşılamanın baÅŸlaması sanıyorum toplumda biraz rehavet oluÅŸturdu. Onun sonucu gibi. Aslında daha azalmasını beklerdik ama olmadı ÅŸu an için. ‘Toplumda aşıyla ilgili büyük bir beklenti oluÅŸtu. Aşıyla ilgili hep olumlu ÅŸeyler söyleniyor. SaÄŸlık personeli arasında da bunu görüyorum. Baktığımızda ülkemizdeki aşılanma oranı ÅŸu an son derece düşük. Ä°nsanların, ‘Bu olayı atlatıyoruz’ diye düşünmesine yetecek bir durum yok. Toplumda en yüzde 60, 70’lerde bir aşılanma gerekiyor. Gelen miktarın yetersiz olduÄŸunu biliyoruz. Bu, çok uzun sürecek. ‘Toplumun ‘Artık bu iÅŸi atlatıyoruz’ demesi için önümüzde daha çok uzun bir zaman var. Fakat ben, insanların gerek psikolojik ve ekonomik nedenle süreçten çok bunalmaları, gerekse de aşıyla ilgili oluÅŸan büyük beklentiler sonucu bir gevÅŸeme görüyorum. Gerçekler böyle olmasa da herkes bunu istediÄŸi için o yönde davranmaya baÅŸladı.’Herhangi bir rahatlama psikolojisine girmeden aynı ÅŸekilde devam etmeliyiz. Daha önümüzde epey bir yol var.’Prof. Dr. Mehmet Uyar, (Ä°zmir Ege Ãœniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi, YoÄŸun Bakım Ãœnitesi) ‘Tam sınırdayız, buradan aÅŸağı da düşebiliriz yukarı da çıkabiliriz’ ‘Bizdeki yoÄŸun bakımlarda, bir buçuk iki ay öncesine kıyasla yaklaşık yüzde 50 oranında azalma oldu. Hem bizim hastanemize hem de Konya’daki diÄŸer hastanelere baktığımızda azalma var. ‘Bu azalma biraz kısıtlamaların etkisi. Özellikle hafta sonu kısıtlamaları önemli oldu. Hafta sonu kısıtlamaları ÅŸehirlerarası ulaşımı da bayağı bir azalttı. Bunun yanında havalar da soÄŸuk, kısıtlamalar da olduÄŸu için herkes evin içinde kaldı. ‘Cuma günü devlet hastanesi dahil diÄŸer hastanedeki arkadaÅŸlarla görüştüğümde ise ‘Son bir iki gündür bir artış var’ dediler. Bu da bu tatil sezonundaki hareketlenmeden kaynaklanmış olabilir. ‘Åžu anda bana göre tam sınırdayız. Tamam, kısıtlamalarla yoÄŸunluk belirli bir seviyeye kadar azaldı ama burada kaldı. Bundan sonraki en ufak bir hareketlilikte tekrar artabilir. Henüz kritik seviyenin altına düşemedi. Mutasyon veya varyantla virüsün tekrar ortaya çıkması ya da tekrar bir hareketlenme, bizi birden tekrar eski halimize döndürebilir.’Aşılama önemli, toplumda yaygınlaÅŸması da önemli. Aşıyla ilgili elimizde çok fazla veri yok ama en azından yavaÅŸlatacağı kesin ama orada da çok emin deÄŸiliz çünkü mutasyon geçirmesi ihtimali var. YoÄŸun bakımda da hasta profili sürekli deÄŸiÅŸiyor. Bu hastalık dönem dönem farklı klinik ÅŸekillerde karşımıza geliyor. ‘Biz normalleÅŸmeyi denedik fakat insanlarımız normalleÅŸmeyi çok farklı anladılar, çok fazla açıldılar ve özellikle de aile içi bulaÅŸ çok arttı. Åžimdi de vaka sayısının azalması biraz rehavete neden oldu. ‘Bu dönem tam bir sınır dönemi. Buradan aÅŸağı da düşebiliriz yukarı da çıkabiliriz diye düşünüyorum. Beni özellikle bu tatil korkutuyor. Ä°nsanlar ÅŸehir deÄŸiÅŸtirmeye kalktılar. Biraz daha dayanmamız gerekiyor. Hiç olmazsa ÅŸu aşılamanın toplumda belli bir oranın üstüne çıkması lazım.’Prof. Dr. Alper Yosunkaya, (Konya Necmettin Erbakan Ãœniversitesi Meram Tıp Fakültesi, YoÄŸun Bakım Bilim Dalı BaÅŸkanı)

Bir önceki yazımız olan Covid aşısı: Avrupa Birliği üyesi ülkelerde aşı programları neden yavaşladı, Avrupa Komisyonu niçin eleştiriliyor? başlıklı makalemizde Avrupa Birliği, Avrupa Komisyonu ve Brüksel hakkında bilgiler verilmektedir.