‘Pandemide yaÅŸlıların kontrol duygusu deÄŸiÅŸiyor’

Giderek artan koronavirüs vakaları yeni tedbirleri de beraberinde getirdi. Hafta sonu uygulanan sokaÄŸa çıkma yasağı 65 yaÅŸ üstü kiÅŸilere de uygulandı. Buna göre tüm ÅŸehirlerde 65 yaÅŸ ve üzeri kiÅŸiler saat 10.00 ile 13.00 saatleri arasında sokaÄŸa çıkabilecek, yasak 65 yaÅŸ üstü kiÅŸiler için hem hafta içi hem de hafta sonu devam edecek.Kısıtlamalar uyarınca iÅŸ ve eÄŸitim aktivitelerine ara veren ve günlük rutinlerini deÄŸiÅŸtirmekte kalan yaÅŸlılarda aynı zamanda endiÅŸe, hastalık ve ölüm korkusunun görülebileceÄŸini dile getiren Ä°stanbul GeliÅŸim Ãœniversitesi Gerontoloji Bölümü’nden Öğr. Gör. F. Sıla Ayan, ‘YaÅŸlılar, evde daha fazla zaman geçirmeye dayanan temel korunma stratejilerinin yanında aile üyeleri, arkadaÅŸlar ve meslektaÅŸları ile temas ve iletiÅŸimlerinin eksikliÄŸinden kaynaklanan olumsuz duygu durumları yaÅŸabilir. Bu nedenle, pandemi sırasında saÄŸlıklı yaÅŸlanmayı psikolojik açıdan da teÅŸvik etmek için fırsatlar yaratmamız önemli’ diye konuÅŸtu.’YILDAN YILA DEĞİŞİYOR VE DÖNÜŞÜYOR’Duygu regülasyonunun, duyguların isimlendirilmesi ve yapıcı bir ÅŸekilde yönetilmesi adına oldukça önemli olduÄŸuna dikkat çeken Ayan, ‘Bu bilinçli ve örtük stratejiler yaÅŸam akışımızda yıldan yıla deÄŸiÅŸiyor ve dönüşüyor. Fiziksel, biyografik ve duygusal streslere yanıtımız onunla savaÅŸmak, ondan kaçmak veya onu yadsımak seçeneklerinde yoÄŸunlaşıyor. YaÅŸlıların stres yönetim ve duygu regülasyon mekanizmaları gözlemlendiÄŸinde dört ana grup karşımıza çıkıyor. Bu gruplar yüksek optimize ediciler, yüksek farklılaÅŸtırıcılar, entegre ediciler ve kendini korumaya yönelenler’ ifadelerini kullandı.DUYGUSAL VE SOSYAL Ä°HTÄ°YAÇLAR GÖZ ARDI EDÄ°LMEMELÄ°Ayan konuÅŸmasına şöyle devam etti: ‘Literatürde yer alan verilere göre yüksek optimize edici olarak adlandırılan yaÅŸlı grubu sorunlara asimilatif yöntemlerle yani ÅŸartlara uyup, derin bir sorgulama yapmaksızın ve soruna yoÄŸun dikkat vermeksizin, duygularını anlamlandırmaya çalışmaksızın stratejiler geliÅŸtirirken yüksek farklılaÅŸtırıcı grup tam tersi bir tutumu benimsiyor. Bu açıdan kendine güveni yüksek olan optimize edicilere karşı yüksek farklılaÅŸtırıcılar sürekli kendini ve çevresini, gelecek projeksiyonlarını, duygularını ve etkileÅŸimlerini irdeleme yoluna gidiyor. Kendini korumaya odaklı yaÅŸlılarda ise gerek psikolojik gerekse fiziksel olarak daha büyük talep karlık ve kaygı düzeyi gözlemliyoruz. En saÄŸlıklı ve dengeli bulduÄŸumuz grup tüm bu stratejileri iyi bir fonksiyonel düzeyde araç olarak kullanabilen entegre duygu regülasyonu tutumuna sahip kiÅŸiler. Bu kiÅŸiler sorgulama ve stres kaynağını yorumlama, gerektiÄŸi noktalarda ise belirsizliÄŸin akışına kendini bırakma hususunda eleÅŸtirel bir akılcılığa sahip. DiÄŸer bir deyiÅŸle düşünceleri ve duygularını kontrollü bir ÅŸekilde yorumlayabilmekte. YaÅŸlıların entegre duygu regülasyonunu desteklemek için sadece fizyolojik saÄŸlığın deÄŸil duygusal ve sosyal ihtiyaçların da göz ardı edilmemesi gerekiyor.”HAYATTAN KOPMALARI ENGELLENMELÄ°’YaÅŸlılarda duygu regülasyonu stratejilerinin nasıl güçlendirileceÄŸi hakkında bilgi veren Ayan, ‘Duygu regülasyonu için de fonksiyonel yetiler içinde birey odaklı intervensiyon uygulamaları ÅŸart. Biz gerontoloji literatüründe bireysel yeterlilikleri genel yeterlilikler, kısmi yeterlilikler ve kontrol-yeterlilik duygusu bakımından ayrı ayrı deÄŸerlendiriyoruz. Bu anlamda pandemi sürecinde hepimizin yaÅŸamlarımız ve rutinlerimiz üzerinde kontrol kaybına dair kaygılar yaÅŸadığı bugünlerde yaÅŸlıların biliÅŸsel geliÅŸimlerini destekleyecek ve pandemi önlemlerine uygun tasarlanan bireysel danışmanlık programları, eÄŸitim ve grup güçlendirmesi organizasyonları, teknolojinin ve tele bakımın aktif kullanımı büyük önem arz etmekte. Kurumlardaki izolasyon önlemleri uyarınca yatılı olarak çalışan meslek elemanlarında da tıpkı saÄŸlık çalışanlarımızda olduÄŸu gibi tükenmiÅŸliÄŸe varan tablolar görmeye baÅŸladık. Bu deneyimden etkilenen yaÅŸlı ve çevresindeki tüm aktörlerin birlikte ve ayrı ayrı ihtiyaçlarına göre güçlendirilmesi ve hayattan kopmasının engellenmesi oldukça önemli’ diye konuÅŸtu.’SANATSAL AKTÄ°VÄ°TELERÄ°N ÖNEMÄ° UNUTULMAMALI’YaÅŸlıların pandemiye karşı sosyal mesafe önlemlerine özen göstermesi gerektiÄŸine vurgu yapan Ayan, ‘Fiziksel saÄŸlıklarını korumalılar. Teknolojik iletiÅŸim kanallarının aktif kullanımına önem verilmeliler. Sanatsal aktivitelerin önemini unutulmamalılar. BiliÅŸsel yeterliliÄŸi mevcut olan yaÅŸlılar deneyim ve duygularıyla uzlaÅŸabilmek için kısa günlükler tutabilir. Ä°ngiltere’de uygulanan ‘Hikaye Kutusu Projesi’ örneÄŸinde olduÄŸu gibi kuÅŸaklararası ve akranlar arasında geçmiÅŸten bugüne taşınan nostaljik aktarımların keyfi ile olumlu duygulanım saÄŸlanabilir’ ifadelerini kullandı.’GÃœNDEMDEKÄ° KAYGI YARATAN GELÄ°ÅžMELERDEN UZAKLAÅžIN’Pandemi sürecinde bakım verenlerin ve aile üyeleri hakkında da konuÅŸan Ayan, kiÅŸilerin kaygılarına dair online danışmanlık alabileceÄŸini belirterek, ‘Demans hastalarında görülen Gün Batımı Fenomeni ve psikotik ataklar, evdeki diÄŸer üyelerin gerginliÄŸini, monotonluk ve pandemi kısıtlamalarından kaynaklanan hizmetlere eriÅŸim aksaklıklarıyla artabilir. SoÄŸukkanlılık, empati ve terapötik aktivitelerin birlikte yapılması dikkati gündemdeki kaygı yaratan geliÅŸmelerden uzaklaÅŸtırmak adına tavsiye edilebilir’ dedi.

Bir önceki yazımız olan Uzmanından 'Sigara içmek zatürreye yatkınlığı arttırıyor' uyarısı başlıklı makalemizde Bursa, Kazancı ve Sağlık hakkında bilgiler verilmektedir.